Köyümüzün Tarihçesi

ÇUKUR KÖYÜMÜZÜN TARİHÇESİ

Bildiğimiz kadarıyla köyümüzün yazılı bir tarihçesi bulunmamaktadır.
Köyümüzün tarihçesi ile ilgili iki ayrı çalışmaya ulaşabildik.İki çalış
manında faydalı olacağı düşüncesiyle burada
yayınlanmasına karar verilmiştir.Sn Mikail Çolakoğlu ve
Sn Ayfer (Yıldırım)Özacar kardeşlerimize teşekkürlerimizle.

1.Araştırma:

Çukur Köyü”nün yazılı bir tarihçesine bugüne kadar rastlanılmamıştır. Ancak mevcut tarihi yapılar ile anlatılan efsanelere bakılırsa çok eski bir yerleşim yeri olduğu görülmektedir. Çukur Köyü Artvin ilinin Şavşat İlçesine bağlı eskiden bucak merkezi olan Meydancık eski adı ile İmerhev yöresi olarak anılan bölgede kurulu bir orman köyüdür. Köyün eski adı “çukur yer” anlamına gelen ÇİHOR olarak geçmektedir. İsminden de anlaşılacağı üzere köyün merkezi iki yamacın ortasından geçen Çukur Deresi”nin etrafında kurulu bir yerleşim yeridir, yamaçların eteklerinde ve tepecik noktalarında beşer, onar ve yirmişer evlerden kurulu birçok mahalleden meydana gelmektedir.

Çok eski bir yerleşim yeri olduğu şu anda dahi mevcut olan tarihi kalıntılardan görülmektedir. Tarihin çeşitli dönemlerinde bir çok kavim ve topluluk Çukur Köyü”nde yaşamış ve hayatını idame ettirmiş, gerek meydana gelen savaşlar ve zorunlu göçler ve gerekse yaşam şartlarının zorluğu sonucu köyün terk edildiği ve yeni insan topluluklarının gelerek yerleştikleri anlaşılmaktadır. Tarihin bir döneminde Çukur Deresi”nin iki yamacında iki ayrı kavmin yaşadığı, bu kavimler arasında zaman zaman dostluk zaman zaman düşmanlıkların sürdüğü görülmektedir. Burada yazacağım ve ebebeyinlerimizin bizlere anlattığı bir efsane bunu doğrular mahiyettedir. Çukur Köyü”nün şu anda İVANİYET ve PURSELET isimleri ile anılan iki eski yerleşim yeri vardır. Bunlardan tarihin bir zamanında Purselet”de insan eti yiyen bir kavmin, İvaniyet mevkiinde ise Müslümanların yaşadığı rivayet edilir. Bu iki yerleşim yeri arasında geçen Çukur Deresi”nin önü Vardikana önünden gelen heyelan nedeni ile kapanır ve Calat Mahallesinin bulunduğu mevkide gölet oluşmuştur. Oluşan bu gölet üzerinde purselet ve ivaniyette ikamet eden iki ayrı topluluk tarafından zamanın imkanları ölçüsünde bir köprü inşa edilmiştir ve bu köprünün ortası iki topluluğun sınırıdır. Hikaye çok uzun olduğu için kısaca bahsedeyim. Gönül bu ya bir Müslüman kızını insan yiyen kavmin genç delikanlısı severek evlenirler. Aradan geçen zamana rağmen çocuğu dünyaya getirene kadar Müslüman gelin evlendiği ailenin insan yiyen kavim olduğunu fark edemez, Fark ettiği zaman kucağındaki bebesini alıp baba evine kaçar. Bunu fark eden kaynana gelinini geri çevirmek için arkasından gider. Gelin Calat mevkiindeki göletin üzerinde bulunan ve iki kavmin sınırı olan köprünün ortasına geldiğinde arkasından kayınvalidesi torununa kendi soylarını çekmesini ve annesini yemesini söyler.Küçük bebe annesini ısırmaya ve yemeye başladığında annesi de bu çocuk baba soyunu çekmiştir diye köprünün üstünden gölete atar ve çocuğun düşmesinden oluşan dalga sonucu toprak kayması sonucu oluşan gölet setinin önü açılır ve gölet boşalır.Şu anda CALAT mevkiindeki arazilerin topraklarında kum ve çakıl mevcut olup bu bölgenin gölet olduğu ve yukarıda açıklanan efsanenin gerçek olduğu kanaatİ oluşmaktadır.

Ayrıca Çukur Köyü”nün Cedrul, Kurut Sırtı, Mahriyet ve İvaniyet, Purselet, Gağma mevkilerinde tarihi kilise,ev ve oda kalıntılarının mevcut olması,Kurut sırtı ile Purselet, Mahariyent ve İvaniyent mevkilerinde eski yerleşimlerden kalan ev temellerinin ve hatta odaların kalıntıların bulunması bu bölgede birçok dönemde insanların yaşadıkları görülmektedir. Hatta köyün ana deresine ulaşan küçük dereciklerden bu yerleşim yerlerine odönemde yumurta ve çamur karışımından yapılan oluklarla su getirdikleri ve bu suları kullanarak yetiştirdikleri üzümlerden şarap üretiminin yapıldığı köyün çeşitli yerlerinde bulunan şarap küplerinin varlığı ile ortaya çıkmaktadır. Köyümüz Çukur Köyü”nde tarihin bir döneminde İskit Türklerinin de ikamet ettiği anlaşılmaktadır. Şöyle ki bu bölgenin geniş orman ve mera alanlarına sahip olması o dönemde yaşayan halkın keçi besiciliğini yaptığı, kış aylarında köyün merkezinde karın az yağdığı bölgelerde, yaz aylarında ise köyün yükseklerinde bulunan yaylalara hayvanlarını götürerek hayatlarını idame ettikleri de görülmektedir.

Çukur Köyü hayatın zor yaşandığı bir yerleşim yeridir. Çünkü yazıyı yazdığım 2007 yılının şu son günlerinde dahi Çukur Köyü”nün bazı mahallelerine araba ile ulaşım yolu yoktur.     Çukur Köyü”nün irili ufaklı birçok mahallesi vardır. Gigiyet, bril,agara,ardiyasminda,Liban,Tetraket,Beriyet,Culuyet,
Calat,
Bagat,Zegan,Sornal,Hanezor,Çukur cami merkez, Mahriyet, Cedrul ve Şarabul isimli   mahalleden meydana gelmektedir.Evlerin köyün yamaçlarında ve tepelerin eteklerinde birer ikişer,beşer onar olarak serpişmiş olarak yerleşim gösterdiği,çok kıt olan arazi yapısı nedeniyle her arazinin bulunduğu bölgede ikamet oluşturulmuş,her ikametin başına araba yolu ile ulaşım bulunmamaktadır,Ancak patika yollarla ulaşılarak hayat devam etmektedir.Bu nedenledir ki Artvin İlinin en çok göç veren köylerinden biridir
        Cumhuriyet tarihinde köyümüzden göç eden insanların Samsun Engiz”de, Bursa, Karacabey”de, İzmit, İstanbul, Adapazarı gibi illerin çeşitli bölgelerinde yerleştikleri ve hatta Bursa Karacabey”de BOĞAZ KÖY isimli bir köy kurdukları görülmektedir. Ülkemizin diğer illerinde de birçok köylümüzün bulunması şu anda köyümüzde 400 civarında bir insanın kalmasına neden olmuştur. Bu insanlarımızın bir çoğuda 60 yaşın üstündeki yaşlılardan oluşmaktadır. Köyde genç nüfus kalmamıştır. Bu durum bizler için üzüntü kaynağıdır.

Çukur köyünde yaşayan insanların Gürcü kökenli oldukları rivayet edilmekte ise de, ben bunun böyle olmadığını düşünmekteyim. Bizlerin ebebeyinlerimizin Gürcistan”ın Batum Acara bölgesinden göç ederek şu anda yaşamakta olduğumuz Çukur köyüne yerleştikleri yolunda bir tereddüt yoktur. Ancak Batum ve Acara bölgesindeki bu insanların bir kısmının Türk soyundan, bir kısmının ise Gürcü soyundan olan insan toplulukları olduğu kanaatim vardır. Çünkü yaşam tarzları, davranışları, inançları ve hatta konuştukları dil itibari ile tereddütler ortaya çıkmakta olup, bu konuda yaptığım araştırmalar sonucu kesin bir kanaate varmış değilim. Bizler ana dil olarak gürcüce öğrendik sadece konuştuk okuryazar olduğumuzda Türkçeyi okuduk ve yazdık. Şu anda Gürcistan Gürcücesinden farklı Türkçe ile karışık gürcü dilini bir kısmımız konuşabilmekteyiz. Çocuklarımızın da az gürcüce bilenleri vardır. Birçoğunun Gürcüceyi bilmediği görülmektedir. Ne olursak kim olursak olalım, Önemli olan Türkiye Cumhuriyeti”nin birinci sınıf yurttaşıyız ve biz Çukur Köylüler olarak vatanımızı, milletimizi, devletimizi, kültürümüzü ve köyümüzü çok seviyoruz.

Çukur Köyü”nde birçok sülale birlikte yaşamıştır ve bir kısmı halen yaşamını sürdürmektedir. Bir kısmının nesli azalmış, bitmiş bazıları göç etmiştir. Benim bilebildiğim yakın tarihte Çukur Köyü”nde yaşamış sülalelerin bir kısmı şunlardır:(bilmediğim, unuttuğum ve yazamadıklarımdan özür diliyorum.) Köyümüzün genelinde yaşamış ve halen yaşamakta olan sülalelerin soygeçmişlerinden aldıkları isimleri şunlardır. Cagvalar, Onbaşoğulları, Tamazoğulları, Siteloğulları, Velioğulları , Çolakoğulları, Batumeloğulları, Palazalar, Feyzoğulları, Maharalar, Kvirtalar, Durakoğulları, Işıkoğulları, Fırçalar, Nuholar, Sartaniyentlar, Muradoğulları, Kakvoğulları, Cvitoğulları, Eminoğulları gibi bir çok sülalenin yaşadığı bilinmektedir.Halen bu sülalelerden hemen hemen hepsinden birer ikişer aile köyde ikamet etmekte olup,bir çoğu da göç etmiştir.

Çukur köyünün geniş ormanlık alanları vardır. Hanezor ve Sornal Ormanları geniş ladin-köknar ağaçlarının bulunduğu orman alanlarıdır. Tarihi eserleri olarakda Çukur köyü yaylalarının üst tepelerinde bulunan kayalıkların içindeki mağaralar ile sornal mevkiindeki buz mağaraları ve Cadruldaki kilise kalıntıları, kurut sırtı ve purselet mevkiindeki eski yerleşimden kalan odacıklar ve ev kalıntıları görülmeye değer yerlerdir.

Köyüm Çukur Köyünün tarihçesi tarafımdan derlenmiş olup, her  hakkı saklıdır,
varsa bu konudaki bilgi ve belgesi olanların bu siteye yazmalarını ve köylülerimizle paylaşmalarını diliyorum.Tüm Çukur Köylüleri saygıyla selamlıyorum.

MikailÇOLAKOĞLU   30.12.2007

*******************************************************************************

2.Araştırma:

Çukur(Çihor), Sulhan Saba Orbeliani’ nin Gürcü Dilinin Açıklamalı Sözlüğü’ne göre çihori; aşağı kısım, çıhlar (çıkmazlar) yeri anlamına gelmektedir. Mevcut tarihi yapı ve anlatılan efsanelere bakılırsa Çukur Köyü'nün çok eski bir yerleşim yeri olduğu görülmektedir. Çukur Köyü, Artvin ilinin Şavşat İlçesine bağlı Meydancık, eski adıyla İmerhev beldesine bağlı bir orman köyüdür. Artvin iline 85 km, Şavşat ilçesine 21 km uzaklıktadır. 2000 yılı nüfus sayımına göre nüfusu, 443 kişidir. Çukur Köyü adından da anlaşılacağı gibi Çukur Deresi’nin iki yamacına kurulu bir yerleşim yeridir. Köyün mahalleleri beşer, onar, yirmişer evden oluşmuştur. Köy; Tetraketi(Tetri Kedi-Aktepe), Andriatsminda(Aziz Andria Kilisesi' nden dolayı Andriatsminda adı verilmiştir), Libani (Sulhan Saba' ya göre bir dağ ismidir. Gürcü dilinde de bir bitki adıdır.), Gigieti, Tsulieti, Mahrieti, Chedruli, Sakvertsho, Chalati, Agara, Berieti, İvanieti, Brili, Bagati, Zegani, Sornali, Hanazori, Şarabuli, Vardikhana, Çihori (Merkez) gibi irili ufaklı mahallelerden meydana gelmektedir.

Andriatsminda

Köyün çok eski bir yerleşim yeri olduğu mevcut olan tarihi kalıntılardan da anlaşılmaktadır. Tarihin çeşitli dönemlerinde birçok topluluk Çukur Köyü’ nde yaşamış; meydana gelen savaşlar, hayat şartları köyü terk etmelerine neden olmuştur. Yerlerini yeni topluluklar almıştır.

Çihori

Çukur Köyünün bazı yerlerinde (Cedrul, Mahrieti, İvanieti, Purtselet, Gağma, Kurut Tseri ) eski yerleşimlerden kalan tarihi ev, oda, kilise kalıntılarının bulunması bu bölgede farklı insan topluluklarının yaşadığının göstergesidir. O dönemlerde, köyün ana deresine akan küçük derelerden bu yerleşim yerlerine yumurta ve çamur karışımından yapılan oluklarla su getirdikleri görülmektedir. Bu suları kullanarak yetiştirilen üzümlerden şarap üretiminin yapıldığı, bulunan şarap küpleri yoluyla ortaya çıkmaktadır.

Çukur Köyü yaşam şartlarının zor olduğu bir yerleşim yeridir. Arazinin engebeli oluşu nedeniyle yerleşim yerleri ikişer, beşer, onar ev olarak dağınık oluşmaktadır. Köyün bazı mahallelerine araba ile ulaşım sağlanamamaktadır. Köy, yaşam şartlarının zorluğu nedeniyle dışarıya çok fazla göç vermektedir. Köylüler genellikle Artvin, Ankara, Adapazarı, İstanbul, İzmit, Bursa, Samsun gibi illere göç etmişlerdir.

Çukur köyü halkının tamamı gürcü olup köyde halen gürcüce konuşulmaktadır. Köyde Türkçeyi anlayıp konuşamayan yaşlılarımız bulunmaktadır. Diğer Gürcü köylerinde olduğu gibi köyümüzde de gürcüce okuma yazma bilinmemekte; sadece konuşulmaktadır. Konuşulan Gürcüce Gürcistan Gürcücesi değil ( Modern Gürcüce), Türkçeyle karışık bir Gürcücedir. Yeni neslin çoğu Gürcüceyi çok az anlayıp konuşabilmektedir.

Çukur Köyünde Gürcü kültürü, gelenek-görenekleri yaşatılmaktadır. Köy halkı temmuz ayında yaylalara çıkmaktadır. Yaylada dönem dönem özellikle akşamları şenlikler düzenlenmektedir. Şenliklerde akordiyon eşliğinde halk oyunları oynanmakta, şarkılar söylenmektedir. Oynanan halk oyunları; mendo bari, tavuk bari, düz horon, dartulay, deli horon, cilvelo, çift jandarma, zurna bari, çihishevuri bari, tanzara, vay cemo cemile, ehlocan, şeyh şamil, atabari, khel gaşlila, deli kız, sarı çiçek, ondörtlü, kalebis kayde(kız horonu), koçari, gadzromilay gibi oyunlardır. Bu şenliklerde, düğünlerde söylenen manilerden bazı örnekler:

Ğele ğele şevvare, achahuli şeşebi / şen tu me armithuve, mogidindes leşebi

Sahl uknedan saşeşe, me şenzena gavleçde / digikordes tvalebi, tkvil dunyaşi momçeçe

Atiani kdiebze veravinats ve akhda / imdeni rom ikitsha, verapperits vergakhda

Dare dare gevvare, vard khvavili gukhria / sad ari çemi yari, sahli- kari dukria

Saati mevbi klavze, gavel urisaklavze / ikidan gamokhede, gamogarçie karze

Avel sazgirelaze, gavgordi demezina / çem yarman rom geyyara, maşin gamomeğviza

Ğeleşi rom cvalia, is verimitania / şen rom sxvas ukhurebi, is vergimitania

Sasadilo perdidan erti çiti gaprinda / çem yarman rom geyyara tvalebşi momaprinda

Deyimler:

- Şen rom viri har, droisa deikhrokhine.

- Virze dzis vir dzebnis.

- Şen gagnebamdi viri kheze ava da çamuva.

Bilmeceler:

-Tav şehevli tatarzenay

Şen anas udlakuneps

(şeşi variya)

-Huti dzmani ert yap aketeben.

(tsinda )

-Ori kakali mak

Dğisit geyshneba

Sağamoze dakapandeba

(tvalebi)

-Erti khari mkavs

Ahorşi şivagdep

Kudi khelş damçeba

(shali)

-Dakatuliya logani arari Tsiteli ak, vaşli arari

Tsveri ak, katsi arari.

(hvahi)

-Tsiteli urevs

Tetni pkvaus

İremay khviris

Çamakore vo.

(tivitiri, kbili, kuçi)

-Did çurşi tsiteli mamalı kivis.

(siteli çarhli cave)

-Tsitel kharis nasol alagze

Balakhi ar amuva.

(seshli)

-Çiti çahta çaparahta.

(klite)

-Uşvi uşvi ğobeze guduşvi.

(moçaşta)

Köyde yapılan Gürcü yemekleri:

Chadi, puri tsvena, puşruki şorva, korava şorva, do şorva, tsova şorva, kalaco şorva, kada, papa, bişi, havitsi, çadgmuli, kapama, papa, kaysepe, moçoşti şorva, hasuta, gakrula şorva, zipia şorva, tsandili, mokhrakuli, silori, ğirğila şorva, ğirğila sutli, çimuri, boloki şorva, çivana şorva.

Çukur köyünde birçok sülale birlikte yaşamıştır ve bir kısmı da halen yaşamlarını sürdürmektedirler. Sülalelerden bazılarının nesli azalmış, bazıları da köyden göç etmişlerdir. Çukur köyünde yaşamış ve halen yaşamakta olan sülalelerden bildiklerim şu şekildedir:

Sülale Adı Gürcüce Soyadı Yeni Soyadları

Velioğlu Velienti, Veliashvilebi Yıldırım, Belli

Muradoğulları Muradienti Evbaşı, Subaşı

Tamazoğulları Tamazienti Dursun

Çolakoğulları Ağienti, Çolahadze Çolakoğlu

Onbaşoğulları Zemienti Almaz, Keskin

Hocaoğulları Hocienti Korkmaz

Tsiteloğulları Tsitelebi Altun, Aydın, Gül

Tsvitoğulları Tsvitebi Kılıç

Işıkoğulları İşiğienti, Purçebi Işık

Palazoğulları Palazebi, Palazienti Yılmazlar

Kakvoğulları Kakvoğlebi Kuş

Nuholar Nuhoebi, Komienti Aytekin

......... Hesretienti Saymaz

Eminoğulları Eminaşvilebi Durmuş

Batumeloğulları Devşienti İnce

Kvirtalar Kvirtebi Yazar

Topaloğulları ……….. Uzun

Durakoğulları Sartanienti Yıldız

........... Piduenti Gültekin

Cagvalar Cagvebi Dede

Maharalar Maharebi Yılmaz

Abdurrahmanoğulları Odienti Avcı

................. Patienti Odabaş

Feyzoğulları Peizienti Güneş

Tsarboğulları Tsarbaşvilebi Yalçın

............... Chedlienti Koca

Napurnevi

Çukur Köyü'nün geniş ormanlık alanları vardır. Khanazor, Sornal ormanlari ladin, köknar ve geniş yapraklı ağaçların bulunduğu ormanlık alanlardandır. Köyün yaylalarının üst kısmında bulunan kayalıkların içinde mağaralar, Cedrul’ daki kilise kalıntıları, Kurut Tseri' deki ve Purtselet' teki odacıklar ve ev kalıntıları tarihi eserlerdendir. Sornal mevkiinde de buz mağaraları bulunmaktadır.

Ayfer VELİOĞLU

16.01.2008

Not: Yukarıdaki yazının tüm yayın hakları yazıyı kaleme alan Ayfer Velioğlu’ na aittir. Kopyalanarak başka yayın organlarında yayınlanması yazarının iznine bağlıdır.